We leven in een tijdperk van enorme veranderingen en zich opstapelende crises. In steeds meer landen met vrije verkiezingen hapert het partijpolitieke systeem, verslechtert het beleid en daalt het vertrouwen onder de burgers. Vaak worden de sociale media en het wangedrag van politici als belangrijkste oorzaken aangeduid, maar het probleem zit dieper: verkiezingen zelf werken niet. Dat openlijk benoemen, lijkt vaak nog taboe te zijn. Verkiezingen lijken nog altijd heilig, hoe slecht en ondemocratisch ze ook zijn. Onderdeel van het probleem is dat op verkiezingen gebaseerde stelsels niet in staat zijn zichzelf te vernieuwen. Veel gekozen volksvertegenwoordigers aarzelen, kijken de andere kant op, of proberen de problemen te dempen door er nog meer geleend geld tegenaan te gooien. Burgers staan vrijwel machteloos. Maar kunnen we ondertussen toch iets doen? Ja, we kunnen onszelf verdiepen in hoe democratie wél kan werken. Democratie blijkt namelijk uitstekend te kunnen werken door het loten van burgers, min of meer zoals dat ging bij de geboorte van de democratie in het oude Athene. Deze website probeert te voorzien in de informatie die nodig is voor het bouwen aan een nieuw en veelbelovend democratisch systeem.

Hoe kwam Poetin ooit aan de macht?
Nadat hij de rol van de terugtredende president Jeltsin had overgenomen, kwamen er, in het jaar 2000... verkiezingen. Die won Poetin, met hulp van een alliantie van gekozen volksvertegenwoordigers in de Doema. Daarna was het voor Poetin in grote lijnen een kwestie van verkiezingen winnen en aan de macht vasthouden door middel van steeds meer manipulatie en verkiezingsfraude. Verkiezingen blijken, niet voor het eerst in de geschiedenis, levensgevaarlijk te kunnen zijn. En dát wordt door de verkiezingsfundamentalisten in de media en de politiek onbenoemd gelaten.

Oost-België heeft als eerste permanente gelote burgerraad
In de Duitstalige regio Oost-België is loting nu geïnstitutionaliseerd door middel van een permanente raad. Daarmee is het voor het eerst in de moderne geschiedenis dat loting een vast onderdeel vormt van een politiek bestel. Lees het hele artikel.

Europese Unie lootte burgers voor inspraak op koers EU
Gelote burgers uit de hele EU traden gedurende 2021 met elkaar in overleg en formuleerden voorstellen over de richting die de EU volgens hen zou moeten inslaan. Na afloop van de conferentie meldde voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen: "The Citizens’ panel have proven that this form of democracy works. It should become part of the way we make policy. I will propose to give Citizens Panels the time and resources to make recommendations before we present certain key legislative proposals."

Een gelote senaat: waarom we het toch moeten proberen
De Eerste Kamer is oorspronkelijk in het leven geroepen als extra aristocratische beveiliging tegen de macht van het volk. Maar hij zou kunnen worden omgevormd tot een kamer die juist wordt bevolkt door een dwarsdoorsnede van het volk. Zo krijg je een hybride stelsel waarin loting en verkiezingen naast elkaar bestaan. Zou dat goed kunnen functioneren? Lees deze longread.

Nederland: de zich verdiepende crisis van verkiezingen
De versplintering van de Tweede Kamer is na de verkiezingen in maart 2021 alleen maar verder toegenomen. Het vormen van stabiele coalities lijkt amper nog mogelijk. Ons stelsel draait zich vast in een systeemcrisis van steeds slechter bestuur en steeds onwerkbaarder verkiezingsuitslagen. Ondertussen lijkt er een taboe te rusten op democratisering door burgerloting. Lees de analyse: House Elections: The Deepening Crisis of the Dutch Electoral System.

Waarom tegen verkiezingen?
Omdat verkiezingen niet democratisch zijn. Gekozenen zijn geen goede afspiegeling van de bevolking. Ook hebben ze allerlei andere belangen dan het dienen van het algemeen belang. Mede daardoor nemen gekozenen vaak geen goede beslissingen. Lees hieronder verder voor een korte uitleg.

Loting in de toekomst: vier scenario's
De Franse politicoloog Dimitri Courant, gespecialiseerd in loting, schreef een artikel waarin hij vooruitblikt op de toekomst van loting en deliberatieve democratie. Op welke manieren kan loting een vast onderdeel gaan uitmaken van onze 'representatieve electocratie'? Courant onderscheidt vier scenario's. Lees de samenvatting van zijn artikel.

Onderwijs: podcast over loten van leerlingen voor leerlingenraden
Verkiezingen voor leerlingenraden zijn bedoeld om de participatie te verhogen, maar ze doen het tegenovergestelde: ze schrikken juist leerlingen af. Bij loting blijken meer leerlingen zich kandidaat stellen, omdat ze niet meer die campagne hoeven te voeren die veel scholieren afschrikt. Ook blijken eenmaal ingelote leerlingen soms onverwacht tot grote hoogte te groeien in hun rol. Ga naar de podcast.

Het verhaal achter het Ierse homohuwelijk
Toen Ierse burgers in 2013 gingen overleggen over het al dan niet toestaan van het homohuwelijk, gebeurde er iets opmerkelijks. Een oudere postbode, in zijn kinderjaren misbruikt en vol haat tegen homoseksuelen, ontmoet aan de overlegtafel een openlijk homoseksuele jongeman. Lees het hele verhaal: The Other Guy and Me.

Waarom tegen verkiezingen?

Omdat verkiezingen niet democratisch zijn. Gekozenen zijn geen goede afspiegeling van de bevolking. Bijvoorbeeld omdat ze, veel vaker dan gewone burgers, hoogopgeleid zijn. Beroepspolitici willen graag carrière maken en luisteren veel beter naar hun partijtop dan naar hun kiezers. Beroepspolitici zijn vaak het contact verloren met wat er leeft in de samenleving. En ex-politici worden nogal eens invloedrijke lobbyisten voor deelbelangen. Dat gaat in tegen waar het om móet gaan: het algemeen belang.

Hoe kan ons bestuur democratisch worden?
Door burgers te loten voor de diverse volksvertegenwoordigingen. Gelote burgers vormen een goede dwarsdoorsnede van de bevolking. Zij vertegenwoordigen voor kortere duur het volk, krijgen daarvoor een redelijke vergoeding en keren na gedane burgerplicht terug naar het gewone leven. Ze rouleren dus. Gelote burgers overleggen uitgebreid met elkaar over te nemen beslissingen, en maken daarbij gebruik van deskundigen en van de mensen die ze kennen in hun eigen omgeving. Ook stellen ze bijvoorbeeld ministers aan voor het uitvoerende werk.

Waarom is dit beter?
Politiek draait dan weer om de inhoud, en niet meer om het continu indruk maken op burgers via de media om bij de eerstvolgende verkiezingen zoveel mogelijk zetels te halen. Belangrijke, bij sommige deelgroepen impopulaire maar voor de lange termijn noodzakelijke maatregelen kunnen op deze manier veel gemakkelijker genomen worden. De bevolking krijgt de controle weer terug. En dát is waar het in een democratie om gaat.

Het boek Tegen verkiezingen van David Van Reybrouck

Artikel Zo updaten we onze democratie. Of laten we die MS-DOS? in De Correspondent, oktober 2016

David Van Reybrouck te gast in Buitenhof (2013)

Moeten alle vertegenwoordigers geloot worden?
We zullen het stap voor stap vorm moeten geven. Op projectmatige basis, op steeds meer beleidsterreinen, en bijvoorbeeld door burgers te loten voor een hervormde Eerste Kamer. In het boek Tegen verkiezingen staat een aantal mogelijke en zelfs reeds uitgevoerde experimenten beschreven. Op universiteiten blijkt al veel langer over vernieuwing door loting te worden nagedacht. Maar we begeven ons op nieuw terrein en we zullen dus moeten experimenteren om er achter te komen wat voor Nederland het beste werkt. Een gemengd systeem met gelote burgers, gekozen vertegenwoordigers en zorgvuldig opgezette referenda naar Zwitsers voorbeeld, zou voorlopig ook een mogelijkheid kunnen zijn.

Waarom deze website?
Onze 'democratie' lijdt aan het 'democratisch' vermoeidheidssyndroom en komt steeds meer in een crisis terecht. Veel problemen op allerlei schaalniveaus worden mede veroorzaakt of verergerd door verkiezingen, dus door een gebrek aan democratie. Wereldwijd hebben we te maken met klimaatverandering en toenemende geopolitieke spanningen. In het Westen kampen we met een financiële en economische crisis. In Europa is sprake van een monetaire crisis en opgelopen spanningen rond migratie en integratie. Binnen veel landen zien we een toenemende kloof tussen arm en rijk. In Nederland kampen we, naast deze problemen, onder meer met een dalende kwaliteit en toenemende ongelijkheid in het onderwijs, een vastgelopen woningmarkt, eenvormige berichtgeving en dalende kwaliteit van de publieke omroep, verzwakte rechtsbijstand, een door wanbeleid en ICT-problemen geplaagde Belastingdienst, slecht functionerende van-werk-naar-werk ondersteuning op de arbeidsmarkt, uitgeholde strijdkrachten, verwaarloosde ruimtelijke ordening en hoogoplopende conflicten tussen landbouw- en natuurbelangen. Deze website is er om onder brede lagen van de bevolking informatie te verspreiden over het democratisch alternatief: loting. Deze informatie is nodig om, zo mogelijk, crises te dempen danwel af te wenden. Of om na een ernstige crisis een systeem op te bouwen dat herhaling voorkomt.