Na een jaar vertraging door strijd over het leiderschap over de conferentie en door de coronapandemie, zal de conferentie over de toekomst van Europa, of beter gezegd, over de toekomst van de Europese Unie, binnenkort van start gaan. Eerder berichtte deze site al over deze conferentie: gelote burgerpanels zullen er namelijk deel van uitmaken. Nog steeds kunnen er grote vraagtekens worden gezet bij de invloed die de gelote EU-burgers daadwerkelijk zullen kunnen uitoefenen, maar de belofte van de voorzitter van de Europese Commissie om burgers te betrekken bij de vormgeving van de EU, wordt nu ingelost.
De conferentie zal waarschijnlijk op 9 mei, Europadag, officieel van start gaan in Straatsburg, maar het lanceren van het digitale burgerplatform staat al gepland voor 19 april. Aanvankelijk zou de conferentie plaatsvinden over een tijdspanne van twee jaar, maar dat is nu ingekort tot één jaar. De oorspronkelijke einddatum in het voorjaar van 2022 blijft daarmee ongewijzigd: de resultaten zullen gepresenteerd worden onder het Franse voorzitterschap. Hierdoor blijft er, voorafgaand aan de Europese Parlementsverkiezingen in 2024, genoeg tijd over voor de uitvoering van de voorstellen, maar op de halvering van de oorspronkelijk geplande tijd is ook kritiek geuit.
Het is nog niet helemaal duidelijk hoe de gespreksthema's bepaald zullen worden, maar vanuit het Europese Parlement wordt benadrukt dat het streven is dat er nergens taboes op rusten. Klimaatbeleid, migratie, sociale ongelijkheid en de uitweg uit de coronacrisis zijn mogelijke thema's, maar het Europese Parlement wil ook institutionele onderwerpen op de agenda zetten, zoals pan-Europese kieslijsten en de manier van kiezen van de voorzitter van de Europese Commissie. Wijziging van het Verdrag van Lissabon is echter uitgesloten van deze conferentie.
De strijd over wie de leiding krijgt over de conferentie is opgelost doordat de drie voorzitters van de drie belangrijkste EU-instituties, te weten het Europese Parlement, de Europese Commissie en de Europese Raad van regeringsleiders van de 27 lidstaten, gezamenlijk de leiding nemen. Hiermee is Guy Verhofstadt, voorman van de Europese liberalen, op een zijspoor gezet, maar deze kan alsnog een plaats krijgen in het comité dat de dagelijkse leiding op zich zal nemen. In dit comité zullen vertegenwoordigers van opnieuw de drie genoemde instituties plaatsnemen: drie van elke institutie, en voor elke institutie hooguit vier toezichthouders. Een aantal Europarlementariërs en vertegenwoordigers van het maatschappelijke middenveld hebben kritiek geuit op deze opzet: kleine partijen kunnen namelijk worden buitengesloten.
Waar het uiteindelijk om draait, zijn natuurlijk de gesprekssessies van de gelote Europese burgers zelf. Gelote groepen van 200 à 300 burgers zullen herhaaldelijk met elkaar in gesprek gaan om hervormingsvoorstellen op te stellen. Er zullen aparte sessies zijn voor jongvolwassenen, dus in de leeftijd van 16 tot 25 jaar. Aanvankelijk zullen die sessies, die sowieso meertalig zijn, online plaatsvinden. De Bertelsmann Stiftung experimenteerde hier overigens al mee. Zodra de situatie met betrekking tot de coronapandemie het toelaat, zullen de sessies fysiek plaatsvinden in meerdere Europese steden, en dus opnieuw meertalig zijn: burgers uit de hele EU treffen elkaar.
De echte democratische test zal zijn wat er daarna met de voorstellen van de burgers zal gebeuren. Vertegenwoordigers van de drie instituties, de nationale parlementen, regionale parlementen en het maatschappelijke middenveld zullen zich erover gaan buigen, en met concrete wetsvoorstellen komen. Die concrete voorstellen zullen dan weer voorgelegd worden aan de gelote burgers. Als laatste stap 'verplichten' de instituties zichzelf de wetsvoorstellen om te zetten in wetgeving.
Bronnen:
- Bürgerdialog zur Zukunft Europas soll so schnell wie möglich beginnen, Nau.ch, 3 februari 2021
- Future of Europe: Nearly half of citizens want reforms, EU Observer, 15 februari 2021
- Jointly steered Conference on Future of Europe awaits go-ahead, Euractiv.com, 3 maart 2021
- EU-Parlament ebnet Weg für Bürgerdialog, Wiener Zeitung, 4 maart 2021
- Die EU setzt auf das Los, Bürgerrat Demokratie, 4 maart 2021
- Toekomst van Europa: in dialoog met de burger voor een veerkrachtiger Europa, Europa Nu, 10 maart 2021
- Digitaal burgerplatform voor Conferentie voor de Toekomst van Europa gelanceerd, Europa Nu, 19 april 2021
- Conference on the Future of Europe, Wikipedia
Zie ook, op deze site:
- Europees Parlement wil gelote burgers bij conferentie over toekomst EU
- Commentaar op plannen toekomstconferentie EU
En verder:
- De toekomst ligt in uw handen, meertalig digitaal platform van de EU, gelanceerd op 19 april jl.
- Openingsceremonie van de conferentie op 9 mei, Europadag, vanuit Straatsburg
- We hebben nog één jaar om Europa echt democratisch te maken. Anders nemen de Trumps het over, de Correspondent, David Van Reybrouck, 2016
- The EU wants its citizens to shape its future. And fend off a euroskeptic surge, CNBC, 11 mei 2021
- Conference on the Future of Europe: towards a renewed European project with citizens?, Missions Publiques, 10 juni 2021
- "Europe must take a step towards its citizens”, Missions Publiques, 9 juni 2021
- “The Conference on the Future of Europe is the first exercise that the European institutions do not fully control”, Missions Publiques, 7 juli 2021
- “By involving MEPs into the Agoras, they will feel a closer connection to their constituencies”, Missions Publiques, 7 juli 2021
- Denkanstöße für die Politik: Zwei Frauen und ein Mann erzählen, was sie sich vom EU-Bürgerforum erhoffen, 15 oktober 2021
- EU Citizens' Panel recommends climate action
Bürgerrat.de, 12 januari 2022 - What do citizens want from the Conference on the Future of Europe?
door James Organ, EUI transnational democracy blog, 1 februari 2022 - Van een Europees leger tot een Europees minimumloon: dit is wat Europese burgers graag willen in de toekomst, VRT, 11 maart 2022
- European future with citizens' panels
Bürgerrat.de, april 2022 - Citizens’ Assembly can chip away at EU trust deficit
Malta Today, 8 mei 2022 - Ontwerpvoorstellen van de Conferentie over de Toekomst van Europa (pdf)
zie ook Plenaire vergadering voor meer documenten